Blog 1: ‘West-Brabant durft te pionieren’

Dat West-Brabant met een burgerpanel aan de slag gaat, komt niet zomaar uit de lucht vallen. De regio nam het betrekken van de omgeving al vroeg in het RES-proces heel serieus, vertelt Jonneke. ‘Dat uitte zich bijvoorbeeld in werkateliers die we met diverse stakeholders organiseerden. We hoorden ook bij de eersten die dit, aan het begin van de coronapandemie, online gingen doen. West-Brabant durft de ruimte te nemen om te pionieren in het betrekken van inwoners en andere belanghebbenden.’ 

Jonneke Stans
Jonneke Stans

Pittige gesprekken

In de zomer van 2020 organiseerde de provincie Brabant een inwonerenquête om meer te weten te komen over de betrokkenheid van bewoners bij de totstandkoming van de RES. Regio West-Brabant sprak daarover door met zo’n 60 gelote deelnemers aan de enquête. ‘Dat waren pittige gesprekken’, herinnert Jonneke zich. ‘Veel inwoners blijken onzeker en bezorgd over wat er op hen afkomt als zij hun huis moeten verduurzamen. En vooral of ze dat wel kunnen betalen.’ Uit de gesprekken kwam naar voren dat inwoners een burgerpanel de beste manier vonden om bewoners te betrekken bij de energietransitie.

Toetsend en verdiepend

Dat advies is in de RES 1.0 en het uitvoeringsprogramma overgenomen. ‘Daarmee zou het burgerpanel er dus komen’, concludeert Jonneke. ‘In september 2021 zijn we in een werkatelier met communicatieadviseurs uit de regio een ontwerp voor zo’n panel gaan maken. De uitkomst was dat er nu eerst een toetsend burgerpanel georganiseerd wordt over de warmtetransitie: hoe kun je die haalbaar en betaalbaar uitvoeren? Deelnemers geven individueel advies. En we sluiten af met een enquête, waarin alle deelnemers reflecteren op de gegeven adviezen. Najaar 2022 volgt dan nog een meer verdiepend burgerforum over de inpassing van grootschalige wind- en zonneprojecten in de regio.’

‘Daarna begon een spannende fase: hoeveel mensen zouden zich aanmelden?’

 

Loting 

Met behulp van de expertpool van het Nationaal Programma RES is een tool gebouwd om deelnemers via loting te selecteren. ‘Dat selectieproces gaat in twee stappen’, legt Jonneke uit. ‘Op basis van postcode en huisnummer hebben we willekeurig 10.000 adressen verspreid over de regio geloot. Naar die adressen is een uitnodiging gestuurd om mee te doen in het burgerpanel. Daarna begon een spannende fase: hoeveel mensen zouden zich aanmelden?’ Dat bleek net iets minder dan 2% te zijn. Omdat de geïnteresseerden wat informatie over zichzelf moesten geven (leeftijd, woonplaats en inkomen), kon de organisatie zien dat de verdeling over de regio en qua inkomens redelijk was. Maar qua leeftijd niet: er hadden zich veel meer mensen van boven de 50 aangemeld. ‘Daarop hebben we besloten om een tweede loting te houden’, zegt Jonneke. ‘In een nieuwe uitnodiging  hebben we ons bewust gericht op mensen van onder de 35, waarbij we ook gebruik gemaakt hebben van het netwerk van Jong RES en van diverse onderwijsinstellingen. Daardoor kregen we wel meer inschrijvingen van jonge mensen, maar het bleek dat we, met een evenredige leeftijdsverdeling, niet tot de 200 deelnemers konden komen die we eigenlijk wilden.’ 

Lage drempels

‘Daarmee stonden we voor de vraag of we wilden gaan voor kwantiteit of voor kwaliteit’, vervolgt Jonneke. ‘Wilden we per se 200 deelnemers of bleven we trouw aan ons uitgangspunt dat we met name ook de stem van jongere generaties wilden horen?’ Uiteindelijk koos de regio ervoor dat de groep deelnemers onder de 50 jaar even groot moest zijn als die van boven de 50. Na loting kwam daarmee het aantal deelnemers uit op 128, een stuk minder dan de gehoopte 200. Was dat een teleurstelling? Jonneke: ‘We hebben veel gedaan om de drempels voor deelneming zo laag mogelijk te laten zijn. We hebben de uitnodiging in verschillende talen gestuurd, we bieden reiskostenvergoeding aan, een lunch of diner als mensen naar fysieke bijeenkomsten komen en een cadeaubon voor deelnemers aan de online sessie. We hadden natuurlijk op meer gehoopt, maar we zijn blij met de 128 geselecteerde deelnemers en dat die op de selectiecriteria die we vooraf hadden bepaald een goede afspiegeling zijn van de regio.’  

Wordt vervolgd…

De komende weken gaan deze deelnemers, verdeeld over zes bijeenkomsten, met elkaar in gesprek over hoe zij een haalbare en betaalbare warmtetransitie zien. ‘Ik vind ook dat heel spannend’, zegt Jonneke, ‘want wie hebben we dadelijk aan tafel en is het gelukt om mensen te bereiken die anders niet zo snel meedoen met gesprekken bij de gemeente?’ Hoe dat verder gaat lees je in het volgende blog!

Meer informatie

Energieregio West-Brabant – Brabant Praat

Contactpersoon

Jonneke Stans stans@emma.nl 

Lotingtool NP RES

De lotingtool die de expertpool van NP RES samen met Energieregio West-Brabant heeft ontwikkeld voor het burgerpanel, kan ook voor gebruik in andere regio’s worden aangepast. Wil je meer informatie, neem contact op met Ineke van Vliet van de expertpool via res@rvo.nl.