Een burgerforum is een initiatief geleid door een groep burgers die met elkaar in gesprek gaan over een maatschappelijk vraagstuk. Het kenmerk van een burgerforum is dat deze de besluitvorming door gemeenteraden, Provinciale Staten en/of Tweede Kamer over een bepaald vraagstuk, adviseert vanuit het perspectief van burgers.
- Doel
- Adviseren van de democratische besluitvorming door volksvertegenwoordigers, vanuit het perspectief van burgers
- Doelgroep
- Betrokken inwoners.
- Aantal deelnemers
- Afhankelijk van grootte RES-regio/gemeente. Denk in dit kader goed na over hoeveel mensen je wilt uitloten.
- Mate van interactie
- Hoog
- Trede participatieladder
- Adviseren
Een burgerforum brengt niet hun eigen mening als advies in, maar adviseert namens burgers. Daarom hebben zij informatie nodig over de mening van “de burgers”. Behalve dat een burgerforum burgers betrekt bij politieke besluitvorming, brengt het ook de kennis in de samenleving bijeen en vergroot het op die manier de kwaliteit van de democratische besluitvorming. Lees ook de andere werkvormen met vergelijkbare namen: burgerberaad en burgerpanel.
Tips bij inzetten werkvorm
-
Voor het vertrouwen in het proces is het belangrijk dat de deelnemers het gevoel hebben dat hun advies uitgebracht kan worden “zonder last en ruggenspraak”. Het laten organiseren en begeleiden door een onafhankelijke partij levert een grote bijdrage aan dit vertrouwen.
-
Ook vertrouwen in het proces van bestuur en politiek is erg belangrijk. Van hen wordt verwacht dat zij tijdens het proces “op hun handen blijven zitten” en het burgerforum de ruimte geven. Denk hiervoor aan een klankbordgroep vanuit het politieke bestuur. Zorg ook dat er ruimte is voor een openbare overdracht van het advies van het burgerforum aan het besluitvormende orgaan.
-
Zorg dat deelnemers de benodigde kennis krijgen om tot een goed advies te komen.
-
Tot slot is open communicatie belangrijk. Vanaf het onder de aandacht brengen van de aanpak en de oproep voor deelname aan het burgerforum, tot aan het uitzetten van de enquêtes en natuurlijk het uiteindelijk advies.
Voorbeeld
De RES-Regio Foodvalley maakte gebruik van een burgerforum in combinatie met een Participatieve Waarde Evaluatie.
Voorbeeld
De gemeente Súdwest-Fryslân heeft in de eerste helft van 2020 een burgerforum ingezet in combinatie met een Participatieve Waarde Evaluatie, in het kader van de gemeentelijke inbreng in de concept-RES.
Stappenplan
1. Bepaal de randvoorwaarde(n)
Breng de randvoorwaarden in beeld. Die moeten helder zijn. Als er vanuit politiek, bestuur of wetgeving bepaalde opties niet mogelijk zijn als advies, dan moet dit vooraf duidelijk zijn. Denk aan kaders als: “Geen zon op landbouwgronden” of “Minimaal zoveel TWh aan duurzame opwek moet mogelijk zijn”. Het zijn vaak al eerder genomen politieke besluiten waar het burgerforum rekening mee houdt in het advies.
Het is het belangrijk om een burgerforum maximale ruimte voor advies te geven en geen valse verwachtingen te scheppen. Daarom moeten de randvoorwaarden en de opdracht helder en eenduidig zijn.
2. Zorg voor een breed samengestelde, representatieve groep burgers
Hoe doe je dat? Hier is geen enkelvoudig antwoord op. Het hangt sterk af van de situatie rondom de vraagstelling en de omgeving van het burgerforum. Splits daarom de vraag in tweeën: (1) de selectie van kandidaten en (2) het samenstellen van een representatieve groep deelnemers.
De selectie van kandidaten
- Selectie door steekproef: het willekeurig selecteren vanuit het bevolkingsregister van kandidaten voor het burgerforum. Een veelvoud van de benodigde personen wordt aangeschreven en uitgenodigd om deel te nemen aan het burgerforum. Men is nog geen deelnemer van het burgerforum maar draait mee in de uiteindelijke samenstelling. Bij het samenstellen van de steekproef kan al een geografische afbakening worden toegepast. Zo borg je de relevantie van deelname door de kandidaat.
-
Selectie door vrijwillige deelname: mensen wordt gevraagd om zichzelf te kandidaat te stellen voor deelname aan het burgerforum. Dit kan door een oproep via publicatie maar ook door een oproep in combinatie met bijvoorbeeld een uitgeschreven enquête over het onderwerp.
Het samenstellen van een representatieve groep
Vanuit de selectie wordt een representatieve groep gevormd die het burgerforum gaat vormen. Hanteer objectieve selectiecriteria (die vooraf bekend zijn). Denk aan zaken als verhouding man/vrouw; leeftijdsopbouw; woonlocatie; andere kenmerken die belangrijk zijn voor de inclusiviteit van de samenstelling. Hou er rekening mee dat er altijd mensen zullen afvallen na selectie.
3. Het burgerforum ontvangt informatie over meningen van burgers
Het burgerforum heeft informatie nodig over hoe burgers over het onderwerp denken. Dit kan door middel van enquêtes, straatgesprekken, inloopavonden, keukentafelgesprekken, etc.
4. Het burgerforum vormt een advies
Het burgerforum gaat op basis van opgedane kennis en informatie met elkaar in gesprek om tot een advies te komen. Hiervoor zijn verschillende modellen mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan het vormen van werkgroepen die ideeën ontwikkelen op verschillende thema’s. De ideeën worden voorgelegd aan de algemene vergadering van het forum ter besluitvorming. Een andere manier is om professionals aan te stellen om tot een advies te komen, waar het forum uiteindelijk een besluit over neemt.
5. Het burgerforum brengt advies uit voor formele besluitvorming
Het burgerforum presenteert het advies aan de betreffende volksvertegenwoordigers, als input voor de formele besluitvorming over het onderwerp.
Dit artikel is gebaseerd op kennis van het Nederlands Platform Burgerparticipatie en Overheidsbeleid.
